Interview met Eelco de Groot, lid van de NPBO Raad van Advies over de IFC Prestatienorm (deze vindt u hier)
Op 29 september jl. is de Nederlandse vertaling van de IFC Prestatienorm publiek bekend gemaakt op de website van de Wereldbank/IFC en die van I&M. Eelco de Groot, Senior Lecturer Social Risk Management aan de TU Delft heeft hier aan gewerkt en heeft ons hier regelmatig bij betrokken
NPBO :
Wat is de IFC Prestatienorm precies ?
Eelco :
De International Finance Cooperation is de bank van de Wereldbank. Men wil de risico’s op de biljarden aan kapitaal duurzaam managen. De Prestatienorm 1 is een wereldwijd gehanteerde norm om sociale en milieurisico’s voor grootschalige projecten, zoals bijvoorbeeld windmolenparken, beter te beheersen. Dat is hard nodig, want in Nederland gaat het rondom energie en energietransitieprojecten vaak niet zo goed.
NPBO :
Wat maakt de IFC norm zo uniek ?
Eelco :
Deze norm hanteert naast een Milieu Effect Rapportage ook een Sociaal Effect Rapportage, een zg Social Impact Assessment (SIA). De Milieu Effect Rapportage kennen we natuurlijk heel goed, maar de SIA, het zusje van de MER, kennen we nog niet in Nederland. De SIA wordt gezien als de manier om sociale risico’s en effecten, en de bijpassende mitigerende maatregelen, objectief met de omwonenden vast te stellen
De SIA richt zich op de omwonenden, ze noemen dat de Getroffen Gemeenschappen (inderdaad met Hoofdletters !). Indien nodig worden daar ook andere stakeholders zoals NGO’s bij uitgenodigd. In Nederland gaat het vaak andersom : men praat met vertegenwoordigers en met mensen die veel lawaai maken, maar niet of nauwelijks met de grote groep omwonenden zelf.
Daarnaast is de norm het resultaat van een onderhandelingsproces met de private sector, maatschappelijke organisaties en overheden. De norm wordt dus breed gedragen, en dat is terecht, hij zit erg slim in elkaar. De norm biedt vooral een kader en principes, de precieze invulling kan worden ingevuld van project tot project.
NPBO :
Wat drijft je precies ?
Eelco :
Ik vind het heel belangrijk dat grote projecten bijdragen aan de doelstellingen van de initiatiefnemer, burgers en overheden. Er wordt nog wel eens gedacht dat dat een zero sum game is, dus wat burgers erbij krijgen afgaat van de winsten of NPV van het project. Dat is te eenvoudig gedacht. Je kan je voorstellen dat wanneer er grote sociale onrust is over een project, dat ook hogere projectkosten zoals tijd van personeel en vertragingen voor de initiatiefnemer met zich mee brengt. Maar ook de transactiekosten aan de kant van de overheid gaan omhoog : bestuurders en ambtenaren moeten veel meer tijd in het project steken. Dus als je de sociale onrust verkleind verlaag je ook de projectkosten en transactiekosten, en dat geld kunnen we voor nuttiger zaken gebruiken.
Daarnaast maak ik me zorgen over het gebrek aan vertrouwen, en soms zelfs vervreemding van de burger naar de overheid. Ik denk dat je dat alleen oplost door de burger eerder en beter te betrekken in besluiten die belangrijk voor hem of haar zijn. De SIA doet dat.
NPBO :
Wat heb jij met die norm ?
Eelco :
Toen ik voor Cordaid werkte aan een beter bestuur van de olie en mijnbouwsector hanteerde ik deze norm om goede afspraken te maken tussen gemeenschappen, de industrie en overheden. Met de Wereldbank heb ik aan wet- en regelgeving gewerkt in de DRC en Guinee Conakry, en het werkt. Overigens is de SIA ook verplicht in landen als Finland en Zuid Afrika, en de USA en de Filipijnen, dus het is echt niet alleen iets voor ontwikkelingslanden.
Bij Royal HaskoningDHV heb ik ook met de norm gewerkt, nu voor de private sector. Bedrijven als Shell en ING hanteren deze norm voor nieuwe grootschalige projecten
Nu doceer ik Social Impact Assessment bij de TU Delft, voor studenten en cursisten van bedrijfsleven en overheid, maar ook Risico management. Eigenlijk is de SIA een plan-do-check-act proces met externe stakeholders, net als een veiligheidsbeoordeling met experts
NPBO :
Hoe is de vertaling tot stand gekomen ?
Eelco :
Gezien mijn expertise op het gebied van de SIA ben ik begin juli gevraagd door het Ministerie van I&M om mee te denken hoe de SIA toe te voegen aan het arsenaal van methoden op het gebied van burgerparticipatie. Daarop heb ik contact gezocht met de Wereldbank, waarmee ik vroeger veel heb gewerkt. Ze hebben pro-bono meegewerkt aan de vertaling door het inschakelen van een expert. Albert Koers en Rob Rietveld hebben ook veel input geleverd, net als de Commissie m.e.r. Ook heb ik Shell, ING en de FMO (die de norm hanteren) geraadpleegd en hun opmerkingen verwerkt. Het is een mooie vertaling geworden, en ik ben er stiekem best wel trots op dat de Nederlandse versie nu staat naast de acht officiële wereldbanktalen.
NPBO :
Waarom is deze norm voor Nederland belangrijk ?
Eelco :
Ik ben ervan overtuigd dat met het juist toepassen van de norm, dus het hanteren van een SIA maar ook het verbeteren van het risicomanagementsysteem van bedrijven op sociaal terrein, we in Nederland veel gedoe en kosten kunnen besparen. En daarin sta ik niet alleen, Minister Schultz Van Haegen zei in de Eerste Kamer op 30 mei jl. : “Een instrument zoals SIA, Social Impact Assessment, dat dwingt tot het analyseren, het monitoren en het mitigeren van de sociale gevolgen van grote, complexe projecten in de fysieke leefomgeving, is interessant (…) Ik kan mij goed voorstellen dat er bij bepaalde grote, complexe projecten wordt gekozen voor een SIA”